Στον 21ο αιώνα, έχουμε φτάσει, πλέον, να καλλιεργούμε σχεδόν το μισό έδαφος της γης. Η σύγχρονη, ουσιαστικά βιομηχανική γεωργία, βασίζεται σε χημικά λιπάσματα, ζιζανιοκτόνα και φυτοφάρμακα. Βαριά αγροτικά μηχανήματα καλλιεργούν ατέλειωτες εκτάσεις μονοκαλλιέργειας, κάνοντας τα εδάφη πιο συμπαγή, ώστε να μην μπορούν να διαχειριστούν σωστά το νερό και να μην παρέχουν τον σωστό αερισμό.
Αυτές οι πρακτικές δημιουργούν συνεχή μείωση της οργανικής ουσίας των εδαφών, αυξημένη αλατότητα και συνεχή υποβάθμιση της ποιότητας αυτών των αγροτεμαχίων. Οι συχνές αρόσεις χαλούν τη φυσική δομή των εδαφών, αλλά και το μικροβιακό φορτίο, καθιστώντας τα χωράφια ευάλωτα στη διάβρωση και στην υποβάθμιση από τον αέρα και τη βροχή.
Μια διδακτική ιστορία και υπενθύμιση της κακής χρήσης της αγροτικής γης είναι το λεγόμενο Dust Bowl (φωτό 1), μια περίοδος σφοδρών θυελλών σκόνης το 1930 στις ΗΠΑ. Σε εποχές ανάπτυξης, στις δεκαετίες του 1910 και του 1920, οι αγρότες παρακινήθηκαν από την αμερικανική κυβέρνηση να αντικαταστήσουν το κενό στη γεωργική παραγωγή της Ευρώπης, λόγω του Α’ Παγκόσμιου Πολέμου.
Αυτό οδήγησε σε μια πρωτοφανούς έκτασης μονοκαλλιέργεια, η οποία αναγκαστικά έδωσε μεγάλη έμφαση στη χρήση βαριών μηχανημάτων, που «χάλασαν» τη δομή του εδάφους. Μετά από κάθε καλλιεργήσιμη περίοδο, η γη έμενε παρατημένη μέχρι την επόμενη περίοδο.
Όμως, σε ένα διάστημα παρατεταμένης ξηρασίας, οι άνεμοι υπολογίζεται ότι αφαίρεσαν 1,2 δισ. τόνους γόνιμου εδάφους, ξεπλένοντας το έδαφος από όλα τα θρεπτικά συστατικά και αφήνοντας πίσω τους φτώχεια και ανέχεια σε πολλές περιοχές στις Μεγάλες Πεδιάδες της Αμερικής.
Καταβολές
Ο όρος «αναγεννητική» χρησιμοποιήθηκε για πρώτη φορά στις αρχές της δεκαετίας του 1980 από τον Robert Rodale, γιο του J. I. Rodale, που ήταν από τους πρωτεργάτες της βιολογικής γεωργίας και δημιούργησε το Ινστιτούτο Rodale. Ωστόσο, η αναγεννητική γεωργία έχει ρίζες πολύ πιο βαθιά στο παρελθόν.
Ειδικά μετά το 1930 και βλέποντας τα αποτελέσματα της μονοκαλλιέργειας, υπήρξαν διαχρονικά διάφορες προτάσεις γεωργίας διαφορετικές από τη συμβατική, που θα μπορούσαμε να πούμε ότι κινούνται κάτω από την ομπρέλα της αναγεννητικής γεωργίας, όπως η βιοδυναμική, η περμακουλτούρα, η οικολογική γεωργία κ.λπ. Ακόμη και η βιώσιμη γεωργία θα μπορούσε να πει κάποιος ότι έχει κοινές αρχές και μεθόδους, αν και η αναγεννητική δεν έχει σκοπό απλά τη διατήρηση της υγείας των εδαφών και των ζώων, αλλά να τα καλυτερεύσει.
Διττή προσέγγιση
Συχνά, η αναγεννητική γεωργία θεωρείται ένα βήμα παραπάνω από τη βιολογική γεωργία, δίνοντας μεγαλύτερη δέσμευση ως προς την υγεία του εδάφους. Άλλες φορές, ειδικά όταν η εφαρμογή της εξαρτάται από πολυεθνικές, θεωρείται κάτι μεταξύ βιολογικής και συμβατικής γεωργίας.
Για πολλούς, ειδικά όσους δεν εξασκούν τη βιολογική γεωργία, αυτή η ενδιάμεση κατάσταση είναι βολική, γιατί δεν χρειάζεται να ακολουθήσουν συγκεκριμένους κανόνες, αλλά κάποια γενικά αξιώματα και μετρήσιμα αποτελέσματα. Ενώ η βιολογική γεωργία απαγορεύει τη χρήση χημικών λιπασμάτων, αυτού του είδους η αναγεννητική δεν τα απαγορεύει.
Ελάχιστα προαπαιτούμενα
Εμείς, στον Οργανισμό ΔΗΩ, ως πρωτεργάτες της βιολογικής γεωργίας στην Ελλάδα και αφουγκραζόμενοι τις ανάγκες των καλλιεργητών, αλλά και των καταναλωτών, προχωρήσαμε ένα βήμα παραπέρα. Θεωρούμε ότι η εφαρμογή του κανονισμού για τη βιολογική γεωργία (848/2018) ναι μεν βάζει κάποιες βάσεις ορθής γεωργικής πρακτικής, αλλά δεν καλύπτει πολλούς παραγωγούς που κάνουν πολλά πράγματα παραπάνω.
Ταυτόχρονα, βλέποντας τις διεθνείς τάσεις και την προσπάθεια, ειδικά μεγάλων εταιρειών, να ενδυθούν έναν πιο περιβαλλοντικό μανδύα, θεωρούμε ότι για να ξεκινήσει ένας παραγωγός να εφαρμόζει τις αρχές της αναγεννητικής γεωργίας το ελάχιστο που πρέπει να έχει είναι να είναι ήδη πιστοποιημένος βιοκαλλιεργητής στο πλήρες στάδιο. Μια αρχή που μοιράζονται και άλλα πρότυπα, όπως αυτό των Demeter (σ.σ. ο διεθνής φορέας για την πιστοποιημένη βιοδυναμική γεωργία), Naturland, Bioswiss κ.λπ.
Πρότυπο ORA
Το Πρότυπο Βιολογικής Αναγεννητικής Γεωργίας – ORA (Organic Regenerative Agriculture) δημιουργήθηκε από την επιστημονική ομάδα του Ινστιτούτου Οικολογικής Γεωργίας «ΔΗΩ» και εφαρμόζεται σύμφωνα με τις προδιαγραφές του Διεθνούς Προτύπου ISO 17065 από τον Οργανισμό Ελέγχου και Πιστοποίησης Βιολογικών Προϊόντων ΔΗΩ. Ο κάτοχος του προτύπου είναι το Ινστιτούτο και τον έλεγχο και την πιστοποίησή του αναλαμβάνει ο Οργανισμός ΔΗΩ.
Το Πρότυπο ORA πιστοποιεί την εφαρμογή των παγκόσμια αποδεκτών πέντε βασικών αρχών της αναγεννητικής γεωργίας και αποτελεί μια εξέλιξη των καλών πρακτικών της βιολογικής παραγωγής, η οποία ενσωματώνει διεθνώς αναγνωρισμένες αρχές της αναγεννητικής γεωργίας.
Οι επιχειρήσεις που εφαρμόζουν τις απαιτήσεις του Προτύπου ORA θα πρέπει να είναι ενταγμένες σε ένα αναγνωρισμένο σύστημα ελέγχου και πιστοποίησης βιολογικής παραγωγής, να συμμορφώνονται με τις ελάχιστες απαιτήσεις του, ανάλογα με την κατηγορία των προϊόντων που παράγουν και τις σχετικές δραστηριότητες, και να έχουν ολοκληρώσει το στάδιο μετατροπής στη βιολογική καλλιέργεια (φωτό 2).
Δομή του Προτύπου
Το Πρότυπο Βιολογικής Αναγεννητικής Γεωργίας – ORA αποτελείται από ένα σύνολο κριτηρίων, τα οποία ομαδοποιούνται σε τέσσερις πυλώνες:
- Διαχείριση καλλιέργειας
- Ζωική παραγωγή
- Περιβάλλον
- Κοινωνία
Πλέον των τεσσάρων πυλώνων, περιλαμβάνει ένα σύνολο γενικών απαιτήσεων, οι οποίες είναι εφαρμόσιμες για όλες τις επιχειρήσεις και η συμμόρφωση με τις οποίες είναι υποχρεωτική στο σύνολό τους. Αυτές είναι οι εξής:
- Πιστοποίηση βιολογικής παραγωγής. Σύμφωνα με το Πρότυπο Βιολογικής Αναγεννητικής Γεωργίας – ORA, όλες οι επιχειρήσεις θα πρέπει να είναι πιστοποιημένες με βάση τις απαιτήσεις των Κοινοτικών Κανονισμών για τη βιολογική παραγωγή ως προαπαιτούμενο για την εφαρμογή του Προτύπου ORA.
- Εφαρμογή Προτύπου Βιολογικής Αναγεννητικής Γεωργίας – ORA στο σύνολο της εκμετάλλευσης.
- Σχέδιο Διαχείρισης Βιολογικής Αναγεννητικής Γεωργίας – ORA.
Τέλος, είναι σημαντικό να ειπωθεί ότι το Πρότυπο ORA καλύπτει τις ανάγκες της πρωτογενούς παραγωγής, πιστοποιώντας τα αντίστοιχα γεωργικά προϊόντα. Ταυτόχρονα, πιστοποιώντας τις αλυσίδες εφοδιασμού, ιχνηλατώντας και καταγράφοντας τη διαδρομή από τον παραγωγό στον έμπορο/τυποποιητή, εξασφαλίζει ότι τα προϊόντα που θα τοποθετούνται στην αγορά θα προέρχονται από πιστοποιημένες πρώτες ύλες βιολογικής αναγεννητικής γεωργίας. Είναι χρήσιμο να αναφερθεί ότι υπάρχει και ο Οργανισμός EARA (European Alliance for Regenerative Agriculture), ο οποίος φέρνει σε επαφή αγρότες από όλη την Ευρώπη που εξασκούν αναγεννητική γεωργία (όχι απαραίτητα πιστοποιημένους), συλλέγοντας στοιχεία για εφαρμογή της αναγεννητικής γεωργίας.
Τέλος, υπάρχει και το αντίστοιχο αμερικανικό Πρότυπο ROC (Regenerative Organic Certified), που και αυτό μιλάει μόνο για βιολογική αναγεννητική γεωργία, το οποίο και φτιάχτηκε από το Ινστιτούτο Rodale.
του Δημήτριου Δημητριάδη, γενικού διευθυντή του Οργανισμού Ελέγχου και Πιστοποίησης Βιολογικών Προϊόντων ΔΗΩ
Πηγή: www.ypaithros.gr