Νέα δεδομένα με θετικές επιδράσεις, όσο και αρνητικές συνέπειες στην εθνική, αλλά και τοπική οικονομία δημιουργεί η κατάργηση των ελέγχων προσώπων στα εσωτερικά χερσαία σύνορα, καθώς από την 1η Ιανουαρίου 2025 η Βουλγαρία και η Ρουμανία εντάχθηκαν και επίσημα στη ζώνη ελεύθερης κυκλοφορίας της ΕΕ, γνωστή ως ζώνη Σένγκεν.
Από τη μια πλευρά, η ελεύθερη και εύκολη –πλέον– διακίνηση στις πύλες εισόδου της χώρας αναμένεται να ενισχύσει σημαντικά την ούτως ή άλλως αυξημένη τουριστική κίνηση και να ανοίξει νέες προοπτικές επιχειρηματικών και άλλων διακρατικών συνεργασιών. Την ίδια ώρα, όμως, αναμένεται να επιφέρει τριγμούς στην τοπική εμπορική δραστηριότητα, που εδώ και χρόνια μετράει πλήγματα από τον ανταγωνισμό των φθηνών τιμών σε διάφορα προϊόντα και υπηρεσίες στη γειτονική Βουλγαρία.
Η «ΥΧ» ιχνηλατεί διασυνοριακές περιοχές της χώρας μας και καταθέτει τις πολυεπίπεδες απόψεις παραγόντων της τοπικής αυτοδιοίκησης και εκπροσώπων θεσμικών φορέων και οργανισμών.
Προβληματισμός για πιθανή αύξηση των λαθραίας εισαγωγής και διακίνησης φυτοφαρμάκων, αλλά και των παράνομων ελληνοποιήσεων
Οικονομικά οφέλη
Η… αντήχηση της κατάργησης των ελέγχων στα εσωτερικά σύνορά μας θεωρείται σίγουρα μεγάλη, καθώς «παράγεται» με δύο χώρες που εδώ και χρόνια αποτελούν, τουλάχιστον για τη Βόρεια Ελλάδα, σημαντικές τουριστικές, επιχειρηματικές και επενδυτικές δεξαμενές, χωρίς αυτό να σημαίνει απαραίτητα ότι πολλά από τα έσοδα των δραστηριοτήτων αυτών καταλήγουν στον ελληνικό κρατικό κορβανά.
Στον Προμαχώνα, που αποτελεί τη βασικότερη και μεγαλύτερη χερσαία πύλη εισόδου στη χώρα, σύμφωνα με τα στοιχεία που έδωσε ο πρωθυπουργός, το 2024 πέρασαν 8.600.000 άνθρωποι και 2.400.000 αυτοκίνητα από χώρες της Ανατολικής Ευρώπης και της Κεντρικής Ασίας. Αντίστοιχα, στην Περιφέρεια Ανατολικής Μακεδονίας – Θράκης, μόνο τους τουριστικούς μήνες, από Ιούνιο έως Οκτώβριο, εισήλθαν περισσότεροι από 1.200.000 πολίτες στη χώρα μας.
Οι αριθμοί αυτοί εκτιμάται ότι θα αυξηθούν πολύ με την ένταξη, πλέον, της Βουλγαρίας στον χώρο Σένγκεν. Εκτός της εύκολης, άνετης και χωρίς καθυστερήσεις διακίνησης προσώπων και εμπορευμάτων, η άρση των ελέγχων δρομολογεί μια νέα πραγματικότητα στον τομέα των στρατηγικών συνεργασιών με τη γειτονική χώρα και εκτιμάται ότι θα ευνοήσει –μεταξύ άλλων– τις διακρατικές συνεργασίες, το επιχειρείν, τη βιομηχανία, τον πολιτισμό, αλλά και την αντιμετώπιση από κοινού φυσικών κινδύνων, όπως είναι η λειψυδρία και οι πυρκαγιές.
Θετικές εξελίξεις
Η Περιφέρεια Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης καταγράφει την άρση των ελέγχων ως μια πολύ θετική εξέλιξη και, όπως εκτιμά ο περιφερειάρχης, Χριστόδουλος Τοψίδης, θα αυξηθεί η τουριστική κίνηση σε όλο Θρακικό Πέλαγος, από την Αλεξανδρούπολη έως και την Τούζλα και ενδιάμεσα, που είναι η περιοχή της Μαρώνειας, της Ξάνθης κ.λπ. «Εμείς πρέπει να είμαστε έτοιμοι, ως περιφέρεια, με ειδικές σημάνσεις και νέες καινοτομίες, ώστε να κρατήσουμε όσο το δυνατόν περισσότερο κόσμο από την ελεύθερη διέλευση των συνόρων. Ήδη, ετοιμάζεται μια νέα δίοδος, ο οδικός άξονας Δημάριο – Ρούντοζεμ της Βουλγαρίας, και πιστεύουμε ότι αυτό θα φέρει μια μεγάλη εξέλιξη στον τουρισμό», τονίζει ο κ. Τοψίδης.
Την ίδια ώρα, αναζητούνται συνεργασίες, προκειμένου οι προκλήσεις να γίνουν ευκαιρίες, όπως π.χ. στον τομέα της γεωθερμίας, του ιαματικού τουρισμού, αλλά και της εγκατάστασης θερμοκηπίων και της παραγωγής προϊόντων του πρωτογενούς τομέα που θα επιδιωχθούν μέσω των διακρατικών προγραμμάτων Interreg. Για τον λόγο αυτόν, οι δήμαρχοι Σιντικής της ΠΕ Σερρών, Γεώργιος Τάτσιος, και Petrich, Dimitar Brachkov, αναμένεται να συναντηθούν, εκ νέου, εντός των προσεχών ημερών, με ατζέντα για τον πρωτογενή τομέα των δύο περιοχών.
«Υπάρχουν ευκαιρίες και στις δύο χώρες. Στη Βουλγαρία, το θέμα της γεωργίας βρίσκεται ακόμη σε βρεφικό στάδιο, τα σούπερ μάρκετ, τα μανάβικα, τα παντοπωλεία χρησιμοποιούν, ουσιαστικά, λαχανικά από την Ελλάδα. Πολλοί Βούλγαροι προμηθεύονται προϊόντα από την Κεντρική Αγορά της Θεσσαλονίκης για να εφοδιάσουν όλη τη Νότια Βουλγαρία, συνεπώς εδώ έχουμε πεδίο δόξης λαμπρό. Επίσης, θα επιδιώξουμε τομείς κοινής συνεργασίας μέσω των διακρατικών προγραμμάτων Interreg. Αυτό σημαίνει θέσεις εργασίας και ανάπτυξη», παρατηρεί ο κ. Τάτσιος.
Καμπανάκια για την τοπική οικονομία
Αν και το «άνοιγμα» των συνόρων έχει καλλιεργήσει ιδιαίτερες προσδοκίες για το οικονομικό τοπίο και τις επιχειρηματικές/επενδυτικές ευκαιρίες και συνεργασίες που γεννιούνται, η ανάγνωση, ωστόσο, της εξέλιξης αυτής έχει δύο όψεις. Τόσο για το πρόσφορο έδαφος που μπορεί να βρει η παραβατικότητα με την άρση των ελέγχων και την εισαγωγή λαθραίων προϊόντων, όσο και με την οικονομική αιμορραγία των ελληνικών επιχειρήσεων, ιδιαίτερα αυτών που βρίσκονται κοντά στα σύνορα, και την προτίμηση των Ελλήνων καταναλωτών σε βουλγάρικα προϊόντα και υπηρεσίες που είναι σημαντικά πιο φθηνές.
Ακόμη μία παράμετρος είναι ο προβληματισμός και η ανησυχία που επικρατεί για τη «φυγή» των ελληνικών επιχειρήσεων προς τη Βουλγαρία, που αποτελεί, προς το παρόν, φορολογικό παράδεισο. Σύμφωνα με τον πρόεδρο του Επαγγελματικού και Βιοτεχνικού Επιμελητηρίου Ροδόπης, Θεόδωρο Σαββάκη, έχει προγραμματιστεί σύσκεψη για την ερχόμενη Δευτέρα όλων των φορέων του νομού, ώστε να υποβληθούν προτάσεις για την αντιμετώπιση του φαινομένου της φυγής των Ελλήνων καταναλωτών προς τη γειτονική χώρα.
«Δεν είναι μόνο η διέλευση των Ελλήνων, που γεμίζουν τα ρεζερβουάρ με βενζίνη ή τα πορτ μπαγκάζ με τρόφιμα από τα σούπερ μάρκετ. Είναι ότι στο τέλος, επειδή υπάρχει φορολογικό καθεστώς πολύ ευνοϊκό για το επιχειρείν, προβληματιζόμαστε μήπως γίνουν μετεγκαταστάσεις ελληνικών επιχειρήσεων στη Βουλγαρία», προειδοποιεί ο κ. Σαββάκης.
Για crash test στην τοπική οικονομική ανάπτυξη κάνει λόγο ο δήμαρχος Σιντικής, κ. Τάτσιος, ο οποίος εκτιμά ότι τα προβλήματα που δημιουργεί το άνοιγμα των συνόρων θα κρατήσουν κάποιον καιρό.
«Υπάρχουν πολλά προϊόντα στη γειτονική χώρα που είναι πολύ πιο φθηνά. Τα ελληνικά προϊόντα που θίγονται είναι κυρίως τα τρόφιμα και τα είδη σούπερ μάρκετ, καθαριστικά, ακόμη και καλλυντικά και, φυσικά, τα καύσιμα, αλλά και υπηρεσίες, όπως είναι οι οδοντιατρικές εργασίες. Εκτιμώ ότι το άνοιγμα των συνόρων θα δημιουργήσει αρκετούς κραδασμούς στην περιοχή μας. Αρκετοί τοπικοί επιχειρηματίες θα αντιμετωπίσουν πρόβλημα, θα περάσουν άσχημα τα επόμενα ένα με δύο χρόνια, μέχρι να επέλθει η ισορροπία και μέχρι να μπει η Βουλγαρία στη ζώνη του ευρώ, ώστε η ψαλίδα ανάμεσα στις δύο χώρες να κλείσει και να εξομαλυνθούν οι καταστάσεις. Μέχρι τότε, όμως, πιστεύω ότι θα έχουμε αρκετά δυνατούς κραδασμούς».
Από τη δική του πλευρά, ο περιφερειάρχης Ανατολικής Μακεδονίας – Θράκης σημειώνει πως απαιτεί προσοχή, στρατηγική διαχείριση των προκλήσεων που ενδέχεται να προκύψουν και συντονισμό στην αντιμετώπιση φαινομένων παραβατικότητας. «Πάντως, θέλουμε να βλέπουμε τη θετική πλευρά της υπόθεσης και να προσδοκούμε θετικές εξελίξεις», καταλήγει ο κ. Τοψίδης.
Παραβατικότητα
Την ίδια ώρα, όλοι οι φορείς έχουν ζητήσει εντατικοποίηση των ελέγχων από την αστυνομία και τα τελωνεία, προκειμένου να αποφευχθούν φαινόμενα παραβατικότητας, λαθρεμπορίας και παραεμπορίου, αλλά και επάνδρωση και στελέχωση με περισσότερο προσωπικό των αστυνομικών τμημάτων που υπάρχουν κατά μήκος της συνοριακής γραμμής.
Από φαινόμενα παραβατικότητας, αυτό που απασχολεί είναι και κατά πόσο θα αυξηθούν τα λαθραίας εισαγωγής και διακίνησης επικίνδυνα ή «μαϊμού» φυτοφάρμακα. Όπως εξηγεί ο Ευάγγελος Γραμματικού, πρόεδρος γεωπόνων – εμπόρων γεωργικών εφοδίων Ελλάδας, τα παράνομα φυτοφάρμακα έρχονται από τρίτες χώρες, όπως η Τουρκία, και προωθούνται στην Ελλάδα μέσω της Βουλγαρίας.
«Θα πρέπει να γίνει ενημέρωση προς τους παραγωγούς ότι εξακολουθεί να είναι παράνομη η διακίνηση των συγκεκριμένων φυτοφαρμάκων στην ελληνική αγορά, ακόμα και τώρα που υπάρχει άρση των ελέγχων. Εάν και πόσο θα αυξηθεί η χρήση τους, δεν το γνωρίζουμε, είναι, ωστόσο, κάτι που πρέπει να το παρακολουθούμε στενά, γιατί ο τζίρος και τα διαφυγόντα κέρδη για όλο το κύκλωμα της εμπορίας είναι αρκετά σημαντικά. Η όλη πρακτική μάς έχει πλήξει ως επάγγελμα. Όσο πιο κοντά είναι τα καταστήματα στα σύνορα, τόσο μεγαλύτερη είναι η ζημιά», σχολιάζει ο κ. Γραμματικού. Ο ίδιος προσθέτει πως το κόστος της φυτοπροστασίας και γενικότερα όλο το καλλιεργητικό κόστος έχει αυξηθεί σημαντικά και ο κόσμος είτε από απόγνωση είτε από έλλειψη πληροφορίας φτάνει σε τέτοιες πρακτικές.
Την εκτίμηση ότι θα αυξηθούν τα περιστατικά παραβατικότητας, σε ό,τι αφορά την παράνομη εισαγωγή και διακίνηση φυτοφαρμάκων στη χώρα μας, εξέφρασε ο Στέφανος Νταούκας, διευθυντής της Κοινοπραξίας Συνεταιρισμών Ομάδων Παραγωγών Νομού Ημαθίας, πρόεδρος του ΑΣ «Ο Αλέξανδρος» και μέλος της Εθνικής Επιτροπής Βιομηχανικού Ροδάκινου, Βερίκοκου, Αχλαδιού της ΕΘΕΑΣ. «Έχω ασχοληθεί πολλές φορές με το θέμα των ελέγχων. Η διακίνηση των λαθραίων ή αμφίβολης ποιότητας φυτοφαρμάκων περιμένουμε ότι θα αυξηθεί περισσότερο στη χώρα μας, γιατί το πρόβλημα δεν είναι τα παράνομα εισαγόμενα, αλλά ότι τα ελληνικά είναι πανάκριβα. Συνεπώς, το φαινόμενο αναμένουμε να έχει αυξητική τάση, εάν δεν μειωθεί η τιμή των νόμιμων φυτοφαρμάκων, που πολλές φορές φτάνει στα όρια της αισχροκέρδειας», λέει χαρακτηριστικά ο κ. Νταούκας.
Κτηνοτροφία
Αν και η Συνθήκη Σένγκεν δεν αφορά την ελεύθερη κυκλοφορία των εμπορευμάτων, αλλά προσφέρει στους πολίτες της ΕΕ το δικαίωμα της ελεύθερης κυκλοφορίας χωρίς ελέγχους στα εσωτερικά σύνορα, εντούτοις, υπάρχει προβληματισμός και από πλευράς κτηνοτρόφων για τις εισαγωγές αμνοεριφίων, ειδικά την περίοδο του Πάσχα, και αν αυτά θα ελληνοποιηθούν παράνομα, όπως και πού θα καταλήξουν στην ελληνική αγορά.
«Εμείς ζητούμε επανειλημμένως να γίνονται δειγματοληπτικοί έλεγχοι, αλλά αυτό για να γίνει χρειάζεται στελέχωση όλων των υπηρεσιών και στα τελωνεία δεν υπάρχουν κτηνίατροι για να κάνουν ελέγχους», επισημαίνει από την πλευρά του ο Δημήτρης Μόσχος, αντιπρόεδρος του Συνδέσμου Ελληνικής Κτηνοτροφίας (ΣΕΚ) στον τομέα της Βοοτροφίας και της Αιγοπροβατοτροφίας της Περιφέρειας Δυτικής Μακεδονίας.
Αναβάθμιση τελωνείων
Σημειώνεται πως η ΑΑΔΕ έχει προχωρήσει στην οργανωτική αναβάθμιση των τελωνείων Νέας Ορεστιάδας, Κομοτηνής, Ξάνθης και Δράμας με την ίδρυση και τη λειτουργία νέου τμήματος, με έδρα τις συνοριακές διαβάσεις και με αρμοδιότητες «Δίωξης Λαθρεμπορίου». Το επόμενο βήμα θα είναι η στελέχωση των τμημάτων και η ανάθεση των αρμοδιοτήτων.
Στο μεταξύ, η κυβέρνηση, διά στόματος του πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη, έχει αποφασίσει την κτηριακή και τεχνολογική αναβάθμιση όλων των βασικών χερσαίων συνοριακών σταθμών. Η πρώτη φάση της διαδικασίας ξεκινά με το Τελωνείο των Κήπων του Έβρου, ένα έργο το οποίο αναμένεται να μειώσει τον χρόνο αναμονής στις εισόδους και εξόδους της χώρας και να συμβάλει στην οικονομική και τουριστική τόνωση της Βόρειας Ελλάδας, από τη Θράκη μέχρι την Ήπειρο.
Όσον αφορά την ασφάλεια μετά το άνοιγμα των συνόρων πριν από τα διόδια της Εγνατίας Οδού, βρίσκονται αστυνομικοί, οι οποίοι πραγματοποιούν στοχευμένους δειγματοληπτικούς ελέγχους, ενώ το ίδιο συμβαίνει και στη γειτονική χώρα.
Πηγή: www.ypaithros.gr