Η εξέγερση των κολίγων στο Κιλελέρ Λάρισας το έτος 1910 αποτελεί ιστορικό σημείο αναφοράς του αγροτικού κινήματος της χώρας. Χωρίς ιδιαίτερες οργανωτικές δομές, οι αγρότες της Θεσσαλίας διεκδίκησαν το αυτονόητο από μία ανάλγητη πολιτεία, η οποία, μετά την απελευθέρωση από τον τουρκικό ζυγό, δεν έδωσε τη δυνατότητα σε αυτούς που έχυσαν το αίμα τους για την πατρίδα να πάρουν τη γη που τους αναλογούσε και να την καλλιεργήσουν, αλλά τους εξανάγκασε να γίνουν «δούλοι» γαιοκτημόνων.
Σύμφωνα με δημοσιεύματα της εποχής, ο θεσμός του τσιφλικιού από την τουρκοκρατία συνέχιζε να λειτουργεί από τους νέους ιδιοκτήτες. Η ζωή των αγροτών-κολίγων, αντί να καλυτερεύσει, επιδεινωνόταν ακόμη περισσότερο λόγω των πιέσεων που υφίσταντο από τους τσιφλικάδες.
Η αυθόρμητη αντίδραση σε αυτή την αδικία έφερε στο προσκήνιο ανθρώπους ευαίσθητους, που εναντιώθηκαν σε εκείνη τη συνθήκη εξαθλίωσης και με τον μαχητικό τους λόγο ενίσχυσαν τον αγώνα των αγροτών για ένα καλύτερο μέλλον. Χαρακτηριστική φυσιογνωμία της εποχής ήταν ο αγωνιστής Μαρίνος Αντύπας, ο οποίος με τον «πύρινο» λόγο του για τα δικαιώματα των αγροτών «καλλιέργησε» κλίμα ταξικής πάλης.
Δυστυχώς, όμως, όπως και πολλοί άλλοι επαναστάτες και αγωνιστές, πλήρωσε αυτήν του την ηρωική στάση με την ίδια του τη ζωή, καθώς δολοφονήθηκε από εντεταλμένο άτομο των μεγαλοκτηματιών του θεσσαλικού κάμπου, πριν ακόμα τα χωράφια περάσουν στους αγρότες. Η δολοφονία του προκάλεσε αναβρασμό και αντιδράσεις σε όλη την Ελλάδα, αποτελώντας προάγγελο των όσων θα ακολουθούσαν.
Η αφορμή της εξέγερσης
Η εξέγερση του Κιλελέρ ήταν το επιστέγασμα μιας σειράς λαϊκών αντιδράσεων, οι οποίες ξεκίνησαν ήδη από το 1881, στο χωριό Σκλετίνα (το σημερινό Ρίζωμα Τρικάλων). Στις 6 Μαρτίου του 1910, οι αγρότες-κολίγοι του θεσσαλικού κάμπου, θέλοντας να εκφράσουν την αντίθεσή τους στα προνόμια των τσιφλικάδων, άρχισαν να συγκεντρώνονται στη Λάρισα.
Για να φτάσουν μέχρι εκεί, το μόνο μέσο που υπήρχε ήταν το τρένο, και για τον λόγο αυτόν ζήτησαν τη μετακίνησή τους χωρίς να πληρώσουν εισιτήρια. Οι υπεύθυνοι των σιδηροδρόμων ζήτησαν τη συνδρομή της χωροφυλακής, όπου, μετά από συμπλοκές, υπήρξαν νεκροί και τραυματίες, οι οποίοι με το αίμα τους έγραψαν τη νέα σελίδα για το αγροτικό κίνημα. Σημαντικός αριθμός των αγροτών συνελήφθη και δικάστηκε, χωρίς όμως να καταδικαστεί, μετά από πολιτικές παρεμβάσεις.
Τι ζητούσαν οι αγρότες
Σύμφωνα με το ψήφισμα, μετά τη συγκέντρωση στη Λάρισα, οι αγρότες ζήτησαν:
- Την άμεση ψήφιση του νομοσχεδίου για τις απαλλοτριώσεις των τσιφλικιών και τη διανομή των Ζαππείων κτημάτων.
- Τη γενναιότερη προικοδότηση του γεωργικού ταμείου, «διά της διάθεσης του όλου φόρου των αροτρίων, κτηνών και παντός ό,τι νομίζει η κυβέρνηση καλύτερο».
- Εξέφραζαν τη βαθιά λύπη και την οδύνη τους για την εκ μέρους των αρχών της πολιτείας «άδικον επίθεσιν κατά του φιλήσυχου και νομοταγούς λαού, ής θύματα υπήρξαν άοπλοι και αθώοι λευκοί σκλάβοι της Θεσσαλίας». Η νέα δεκαετία που ξεκινούσε θα έφερνε την απελευθέρωση και άλλων περιοχών της χώρας από τον τουρκικό ζυγό. Οι υποσχέσεις της κυβέρνησης του Ελευθέριου Βενιζέλου εκείνη την εποχή δεν είχαν άμεσα αποτελέσματα, αλλά η αναγκαιότητα εξεύρεσης στρατιωτών από τις τάξεις των αγροτών αποτελούσε μία πρόκληση.
Αναγκαστικά, το 1917, η αναδιανομή της γης αποτέλεσε ένα από τα βασικότερα ζητήματα για την πολιτεία. Η αναγκαιότητα αυτή ήρθε ως συνέχεια της Μικρασιατικής Καταστροφής και της εγκατάστασης των προσφύγων στις περιοχές αυτές.
Το μήνυμα του Κιλελέρ
Ο αγώνας των αγροτών-κολίγων της Θεσσαλίας αποτελεί ακόμη και σήμερα σημείο αναφοράς. Κάθε χρόνο, τον μήνα Μάρτιο, πραγματοποιούνται εκδηλώσεις στον χώρο του μνημείου που δημιουργήθηκε για τον σκοπό αυτόν, με τη συμμετοχή αγροτών και άλλων φορέων.
Μπορεί τα μηνύματα εκείνης της εποχής να μην είναι τα ίδια με τα σημερινά, ωστόσο εξακολουθούν να αναδεικνύουν την αναγκαιότητα στελέχωσης ενός σύγχρονου συνδικαλιστικού κινήματος, ώστε να ενισχυθεί περισσότερο ο ρόλος των αγροτών σε όλα τα δρώμενα.
Προβληματισμοί υπάρχουν ως προς τον τρόπο διαχείρισης της αγροτικής γης, με τη μετακίνησή της σε χέρια λίγων και οικονομικά ισχυρών. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί η συγκέντρωση μεγάλων αγροτεμαχίων παραγωγικής γης σε λίγα χέρια, περνώντας ακόμη και στην κατοχή ξένων εταιρειών, όπως επίσης και η εγκατάσταση φωτοβολταϊκών για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας προς όφελος –και πάλι– των λίγων.
Ναι μεν οι αγρότες καταγγέλλουν αυτά τα γεγονότα, αλλά η μέχρι τώρα πορεία που έχουν ακολουθήσει, ειδικότερα τις τελευταίες δεκαετίες, δεν έχει δώσει και τα καλύτερα αποτελέσματα. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί η απουσία Οργανώσεων Παραγωγών από θεσμοθετημένα όργανα σε τοπικό ή εθνικό επίπεδο, ώστε μέσα από αυτά να αντλούν προτάσεις, αλλά πολύ περισσότερο να αναδεικνύουν τις δικές τους.
Ο αγροτικός τομέας και οι αγρότες θα πρέπει να εξελιχθούν και να προσαρμοστούν με τα νέα δεδομένα, είτε αυτά αφορούν τις νέες τεχνολογίες, είτε τις σύγχρονες οργανωτικές δομές, αλλά και –το βασικότερο από όλα– να προσανατολιστούν στη δημιουργία ενός αφηγήματος ή οδικού χάρτη στο νέο τοπίο, έτσι όπως αυτό μεταφράζεται.
Πηγή: www.ypaithros.gr