O Μισέλ Τουρνιέ (Michel Tournier) ήταν γάλλος συγγραφέας, που κέρδισε παγκόσμια φήμη στα 43 του με το πρώτο του μυθιστόρημα «Ο Παρασκευάς ή στις Μονές του Ειρηνικού», στο οποίο παρουσιάζει με διαφορετικό τρόπο την ιστορία του Ροβινσώνα Κρούσου. Η χειραγώγηση της μυθολογίας και των παλιών ιστοριών από τον Μισέλ Τουρνιέ έχει συχνά χαρακτηριστεί ανατρεπτική στο βαθμό που αμφισβητεί τις συμβατικές παραδοχές της μεσαίας τάξης.
Από μικρός ανάμεσα σε στοίβες βιβλία
Ο Μισέλ Τουρνιέ γεννήθηκε στις 19 Δεκεμβρίου 1924 στο Παρίσι. Μεγάλωσε μέσα στα βιβλία, καθώς ο πατέρας του είχε εκδοτική επιχείρηση που διαχειριζόταν τα συγγραφικά δικαιώματα των πελατών του. Φοίτησε σε ιδιωτικά σχολεία και σπούδασε νομικά και φιλοσοφία στη Σορβόνη, επηρεασμένος από το έργο φιλοσόφων, όπως ο Γκαστόν Μπασελάρ και ο Ζαν Πολ Σαρτρ. Συνέχισε τις σπουδές του στη φιλοσοφία και την παιδαγωγική στο Πανεπιστήμιο της Τυβίγγης στη Γερμανία, όντας γνώστης της γερμανικής από τα νεανικά του χρόνια. Αποφοίτησε το 1950, έχοντας εκπονήσει τη διατριβή του για πτυχές του έργου του Πλάτωνα. Είχε στόχο να γίνει καθηγητής φιλοσοφίας, αλλά απέτυχε δύο φορές στις σχετικές εξετάσεις.
Από το 1950 έως το 1954 εργάστηκε στο ραδιόφωνο και την τηλεόραση ως κειμενογράφος και παραγωγός και από το 1958 έως το 1968 ως επικεφαλής του εκδοτικού οίκου Plon, από τον οποίο απολύθηκε όταν υποστήριξε την απεργία των υφισταμένων του. Παράλληλα, παρουσίαζε την τηλεοπτική εκπομπή «La Chambre Noir» με θέμα τη φωτογραφία, της οποίας ήταν βαθύς γνώστης. Το ίδιο διάστημα έγραφε για το περιοδικό «Nouvelles Littéraires» και μετέφρασε στα γαλλικά τα μυθιστορήματα Έριχ Μαρία Ρεμάρκ. Σε μία κατοπινή συνέντευξή του, ο Τουρνιέ περιγράφει αυτή την περίοδο ως μία εξαιρετική στιγμή για να προετοιμάσει το πρώτο του μυθιστόρημα και να συνδυάσει τη μυθοπλασία και τη φιλοσοφία, χρησιμοποιώντας τους μύθους ως όχημα. Έγραψε τρία μυθιστορήματα, τα οποία δεν θεωρούσε ότι άξιζε να δημοσιευτούν.
Το πρώτο μυθιστόρημα
Το 1967 εξέδωσε τελικά το πρώτο μυθιστόρημα με τίτλο «Παρασκευάς ή στις μονές του Ειρηνικού» («Vendredi ou les Limbes du Pacifique»), στο οποίο παρουσιάζει διαφοροποιημένο τον μύθο σε σχέση με τον «Ροβινσώνα Κρούσο» του Ντάνιελ Ντεφόε, δίνοντάς του περισσότερο φιλοσοφικό βάθος. Ο ναυαγός, αποφεύγοντας συστηματικά να αναδημιουργήσει γύρω του τον πολιτισμό, βρίσκει στο πρόσωπο του Παρασκευά όχι έναν υπηρέτη, αλλά έναν όμοιό του, πιο εξοικειωμένο με τα στοιχεία της φύσης. Έτσι, όταν θα έλθει ένα πλοίο, ο ναυαγός, που θα έχει εν τω μεταξύ γίνει «δίδυμος αδελφός» του Παρασκευά, θα αρνηθεί να επιβιβαστεί. Το πρώτο του αυτό μυθιστόρημα τιμήθηκε με το μεγάλο βραβείο μυθιστορήματος της Γαλλικής Ακαδημίας.
Το 1970 κυκλοφόρησε ίσως το πιο διάσημο και αμφιλεγόμενο έργο του «Ο Δράκος» («Le Roi des aulnes»), σχετικά με έναν γάλλο κρατούμενο στη Γερμανία, που βοηθά τους Ναζί να βρουν αγόρια για ένα στρατόπεδο, κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου. Το μυθιστόρημα, που είναι εμπνευσμένο από το ποίημα του Γκαίτε «Ο Βασιλιάς των Ξωτικών» (1782) και το μυθιστόρημα του Γκίντερ Γκρας «Το τενεκεδένιο ταμπούρλο» (1959), μετέφερε στον κινηματογράφο ο γερμανός σκηνοθέτης Φόλκερ Σλέντορφ με τον τίτλο «Ο Δράκος» («Der Unhold», 1996) και πρωταγωνιστές τον Τζον Μάλκοβιτς και τον Άρμιν Μίλερ-Σταλ.
Η θεωρία του για τη «διδυμότητα» επανέρχεται κι εκτίθεται ολοκληρωμένα στο μυθιστόρημά του «Τα Μετεωρολογικά» («Meteores», 1975), που αποτελεί μία μπαρόκ εκδοχή του αρχαιοελληνικού μύθου των Διόσκουρων (Κάστωρ και Πολυδεύκης). Κόσμος, χιούμορ, αγάπη, μίσος (στην πολιτική ή στην οικογένεια) δεν μπορούν να εξηγηθούν δίχως την έννοια της «απουσίας» που ενσαρκώνει ο άνθρωπος, που είναι αποχωρισμένος από το ταίρι του.
Διασκευάζοντας μύθους…
Μέγας διασκευαστής μύθων, ο Τουρνιέ αναπλάθει μέσα από το έργο του «Γκασπάρ, Μελχιόρ και Βαλτάσαρ» («Gaspard, Melchior et Balthazar», 1980) την ιστορία των τριών Μάγων, επινοώντας μία βιογραφία τους, που βρίθει ποιητικών, ηθικών και φιλοσοφικών στοιχείων. Στην αγιογραφική αφήγησή του για την Ιωάννα της Λωραίνης στο «Ζιλ και Ιωάννα» («Gilles et Jeanne», 1983) ακολουθεί την ίδια τακτική. Χωρίς να παραποιεί τα ιστορικά ή ιερά κείμενα, τα φωτίζει με έναν εντελώς προσωπικό τρόπο.
Στο μυθιστόρημά του «Η Χρυσή Σταγόνα» («La Goutte d’or», 1986) χαράσσει με αλληγορικό τρόπο την οδύσσεια ενός νεαρού Βεδουίνου στο Παρίσι και υπογραμμίζει τη ρατσιστική αντιμετώπιση των βορειοφρικανών μεταναστών από τους Γάλλους. Το 1977 κυκλοφόρησε την αυτοβιογραφία του «Ο Παράκλητος Άνεμος» («Le Vent Paraclet»). Ο Τουρνιέ ακολουθεί βήμα προς βήμα την πορεία των πνευματικών του αναζητήσεων και αποκαλύπτει το πώς αντιλαμβάνεται τον ιδανικό συγγραφέα.
Σε μία συλλογή διηγημάτων, που κυκλοφόρησε το 1978 με τίτλο «Ο Τσαλαπετεινός» («Le Coq de bruyere»), ο συγγραφέας διακρίνει ανάμεσα σε αφήγηση και διήγηση, δημιουργώντας ανάρμοστες σχέσεις μεταξύ του ανθρώπου και των ομοίων του ή του ανθρώπου και των πραγμάτων.
Δεκαετίες αργότερα, ο Τουρνιέ μαζί με άλλους συγγραφείς όπως ο Άρθουρ Μίλερ, ο Γκίντερ Γκρας, ο Γκαμπριέλ Γκαρσία Μάρκες, συνέβαλε σε μία ανθολογία διηγημάτων που εκδόθηκε το 2004 με τίτλο «Λέγοντας Ιστορίες». Τα έσοδα από τις πωλήσεις του βιβλίου διατέθηκαν στη μάχη ενάντια στο AIDS στη Νότια Αφρική.
Ο Μισέλ Τουρνιέ πέθανε στις 18 Ιανουαρίου 2016 στην οικογενειακή εξοχική κατοικία, στο Σουαζέλ των Βερσαλιών, σε ηλικία 91 ετών. Από το 1972 ήταν μέλος της Ακαδημίας Γκονκούρ.
Πηγή: www.sansimera.gr