H γρίπη των πτηνών αποτελεί αυξανόμενη απειλή καθώς διαθέτει τη δυναμική προσαρμογής στους ανθρώπους και «πυροδότησης» μελλοντικών πανδημιών. Αυτό αναφέρουν σε κοινή δημοσίευσή τους το Ευρωπαϊκό Κέντρο Πρόληψης και Ελέγχου Νοσημάτων (ECDC) και η Ευρωπαϊκή Αρχή για την Ασφάλεια των Τροφίμων (EFSA).
Οι δύο ευρωπαϊκοί οργανισμοί εξέδωσαν χθες επιστημονικές συστάσεις με βάση τη γενετική ανάλυση των μεταλλάξεων των στελεχών της γρίπης των πτηνών που πραγματοποίησαν καθώς και συστάσεις για την προστασία ανθρώπων και ζώων.
«Οι παγκόσμιες εξελίξεις απαιτούν να παραμείνουμε σε εγρήγορση και να να διασφαλίσουμε ότι η Ευρώπη είναι προετοιμασμένη»
Οι συστάσεις αυτές καθίστανται πιο επίκαιρες από ποτέ καθώς οι επιστήμονες του ECDC και της EFSA, μέσα από ενδελεχή καταγραφή των μεταλλάξεων των στελεχών της γρίπης των πτηνών, εντόπισαν 34 γενετικές μεταλλάξεις οι οποίες μπορούν να αυξήσουν τον κίνδυνο εξάπλωσης της γρίπης των πτηνών στους ανθρώπους.
Υψίστης σημασίας τα σχέδια ετοιμότητας για την προστασία της δημόσιας υγείας
«Οι παγκόσμιες εξελίξεις απαιτούν να παραμείνουμε σε εγρήγορση και να να διασφαλίσουμε ότι η Ευρώπη είναι προετοιμασμένη να αποκριθεί στην απειλή της γρίπης των πτηνών» ανέφερε η διευθύντρια του ECDC Πάμελα Ρέντι-Βάγκνερ και προσέθεσε ότι «το ECDC υποστηρίζει τα κράτη-μέλη της ΕΕ στην προετοιμασία, στην πρόληψη και στον έλεγχο πιθανών μελλοντικών επιδημιών σε ζώα και ανθρώπους. Η ύπαρξη διαθέσιμων ισχυρών σχεδίων ετοιμότητας είναι υψίστης σημασίας για την προστασία της δημόσιας υγείας στην Ευρώπη».
H γρίπη των πτηνών έχει προκαλέσει μεγάλη επιδημία στις γαλακτοκομικές φάρμες των ΗΠΑ (Reuters)
Από την πλευρά του ο εκτελεστικός διευθυντής της EFSA Μπέρναρντ Ουρλ σημείωσε ότι «το 2024 οι ιοί της γρίπης των πτηνών επέκτειναν το πεδίο τους, μολύνοντας είδη που στο παρελθόν δεν είχαν μολύνει. Η έρευνά μας εντόπισε μεταλλάξεις- ‘κλειδιά’ που συνδέονται με πιθανή εξάπλωση στους ανθρώπους και απαιτούν ταχεία ανίχνευση και απόκριση. Η συνεργασία και η ανταλλαγή δεδομένων σε όλη την αλυσίδα των εμπλεκόμενων φορέων παραμένει ζωτικής σημασίας για την αντιμετώπιση αναδυόμενων καταστάσεων».
Απαιτείται συνεχής επικαιροποίηση της λίστας των μεταλλάξεων
Εχοντας πλέον καταγράψει τις 34 μεταλλάξεις-«κλειδιά» της γρίπης των πτηνών που αποτελούν την κυριότερη απειλή για τον άνθρωπο, οι επιστήμονες συστήνουν στα κτηνιατρικά εργαστήρια καθώς και στα εργαστήρια για τη δημόσια υγεία των κρατών-μελών της ΕΕ να προχωρούν σε μοριακή ανάλυση και σε γενωμική επιτήρηση δειγμάτων ώστε να ελέγχουν την πιθανή ύπαρξη των συγκεκριμένων μεταλλάξεων. Οπως μάλιστα υπογραμμίζουν, η λίστα των μεταλλάξεων θα πρέπει να επικαιροποιείται διαρκώς προκειμένου να ελέγχεται η πιθανή ανάδυση στελεχών της γρίπης των πτηνών που θα μπορούσαν να μεταδοθούν στον άνθρωπο.
«Ενοχες» (και) οι ανθρώπινες δραστηριότητες και οι περιβαλλοντικές αλλαγές
Στη δημοσίευσή τους οι επιστήμονες του ECDC και της EFSA αναφέρονται επίσης στους παράγοντες που μπορούν να οδηγήσουν σε προσαρμογή των ιών της γρίπης των πτηνών στα θηλαστικά. Οπως σημειώνουν, εκτός από τις γενετικές μεταλλάξεις, η μείξη γενετικού υλικού μεταξύ ιών και η αλληλεπίδραση με την ανοσολογική απόκριση των ξενιστών παίζουν σημαντικό ρόλο. Εξίσου σημαντικό ρόλο στην αύξηση των πιθανοτήτων μετάδοσης της γρίπης των πτηνών σε ανθρώπους παίζουν εξωγενείς παράγοντες όπως οι ανθρώπινες δραστηριότητες και οι περιβαλλοντικές αλλαγές που αυξάνουν την επαφή μεταξύ άγριων ζώων, πουλερικών, ζώων εκτροφής και ανθρώπων. Οι επιστήμονες επισημαίνουν επίσης ότι η εντατικοποίηση της γεωργίας, οι πρακτικές χαμηλής βιοασφάλειας, η αποψίλωση των δασών, η αστικοποίηση και το παγκόσμιο εμπόριο αυξάνουν τον κίνδυνο μετάδοσης νόσων από τα ζώα στους ανθρώπους.
Ενιαία Υγεία, ενιαία πρόληψη
Το ECDC και η EFSA τονίζουν ότι στο πλαίσιο της Ενιαίας Υγείας (One Health) πρέπει να γίνουν προληπτικές κινήσεις που θα αφορούν τόσο τα ζώα όσο και τους ανθρώπους ώστε να αποφευχθούν νέες πανδημίες. Διότι η υγεία ανθρώπων και ζώων είναι αλληλένδετη.
Στο πλαίσιο αυτό οι κύριες συστάσεις των ειδικών αφορούν:
- Γενετική ανάλυση μέσω γενετικής αλληλούχησης ώστε να ανιχνεύονται εγκαίρως οι μεταλλάξεις ή η προσαρμογή των ιών στα θηλαστικά. Απαιτείται επένδυση σε συστήματα που θα προσφέρουν ταχύ εντοπισμό αναδυόμενων ιών και μεταλλάξεων που επιτρέπουν την εξάπλωση από τα ζώα στους ανθρώπους.
- Επιτήρηση των ζώων: Χρειάζεται παρακολούθηση άρρωστων ή νεκρών θηλαστικών τα οποία μπορεί να έχουν έλθει σε επαφή με μολυσμένα άγρια πτηνά, πουλερικά ή άλλα θηλαστικά.
- Επιτήρηση δημόσιας υγείας: Είναι σημαντικό να διενεργούνται διαγνωστικά τεστ στα εκτεθειμένα στη γρίπη των πτηνών άτομα και να αποστέλλονται σε τακτική βάση δείγματα για περαιτέρω ανάλυση του «ένοχου» κάθε φορά υποτύπου γρίπης. Κατά τη διάρκεια περιόδων επιδημιών σε ζώα, τα νοσοκομεία πρέπει να αυξάνουν την επιτήρηση, κυρίως σε περιόδους έξαρσης της γρίπης οπότε και ο κίνδυνος μείξης γενετικού υλικού μεταξύ ιών αυξάνεται.
- Λήψη προληπτικών μέτρων: Απαιτείται η υιοθέτηση ισχυρών μέτρων βιοασφάλειας στις φάρμες καθώς και η εκπαίδευση του προσωπικού, ο εμβολιασμός των πουλερικών και η εκπόνηση σχεδίων απόκρισης σε περίπτωση επιδημίας. Πρέπει επίσης να διασφαλίζεται ότι άτομα υψηλού κινδύνου για έκθεση στη γρίπη των πτηνών θα εμβολιάζονται και θα λαμβάνουν αντι-ιικές θεραπείες με βάση τις υπάρχουσες οδηγίες.
- Προετοιμασία σε επίπεδο δημόσιας υγείας: Είναι απαραίτητη η ενημέρωση των ομάδων υψηλού κινδύνου καθώς και του γενικού πληθυσμού για μόλυνση από τη γρίπη των πτηνών. Εξίσου απαραίτητη είναι η εκπαίδευση του υγειονομικού προσωπικού ώστε να αναγνωρίζει τη γρίπη των πτηνών και να τη διαχειρίζεται. Πρέπει επίσης να διασφαλίζεται ότι θα υπάρχουν σχέδια συντονισμένης απόκρισης σε περίπτωση ανθρώπινων κρουσμάτων καθώς και κατευθυντήριες οδηγίες για τη διάγνωση των εκτεθειμένων ατόμων και την ιχνηλάτηση των επαφών τους.
Πηγή: www.in.gr