Η Κοινή Αγροτική Πολιτική (ΚΑΠ) είναι ένα θεσμικό πολυεργαλείο της ΕΕ, με στόχο την ανάπτυξη του αγροτικού τομέα, μεταξύ άλλων και της χώρας μας. Η ορθολογική αξιοποίησή του προϋποθέτει την ύπαρξη ενός Στρατηγικού Σχεδίου για την Κοινή Αγροτική Πολιτική (ΣΣ ΚΑΠ) σε βάθος τουλάχιστον πενταετίας.
Μέχρι τώρα, ατυχώς, και παρά τις τροποποιήσεις που έχουν γίνει, η χώρα μας δεν έχει παρουσιάσει ένα συγκεκριμένο, συνεκτικό σχέδιο για την αγροτική ανάπτυξη και αυτό δημιουργεί προβλήματα στην προτεραιοποίηση και στην ορθολογική διαχείριση των πόρων της ΚΑΠ, με αποτέλεσμα την ενδεχόμενη επένδυση σε τομείς μικρότερης προτεραιότητας, χωρίς μελλοντική προοπτική και με λιγότερη οικονομική απόδοση στην εθνική μας οικονομία.
Η ύπαρξη, βέβαια, ενός άρτιου ΣΣ για την ΚΑΠ εξαρτάται από μία σειρά σημαντικών παραγόντων, που αφορούν κυρίως τη λεπτομερή γνώση του αγροτικού τομέα της χώρας μας, όσον αφορά την υπάρχουσα σημερινή κατάσταση, αλλά και τη μελλοντική προοπτική του μέσα σε ένα περιβάλλον που συνεχώς μεταβάλλεται.
Όμως, ειδικά για τη χώρα μας, πέρα από το εργαλείο της SWOT ανάλυσης, που χρησιμοποιήθηκε για την κατάρτιση του ΣΣ για την ΚΑΠ, από το 2005 δεν έχει εφαρμοσθεί για τον αγροτικό τομέα η δυνατότητα χρησιμοποίησης του καινοτόμου εργαλείου της τεχνολογικής Προοπτικής Διερεύνησης (foresight studies), που καλύπτει το κενό του μακροπρόθεσμου στρατηγικού σχεδιασμού, σε συνάρτηση με την καλύτερη κατανόηση των αλλαγών που συμβαίνουν στο εσωτερικό, αλλά και στο εξωτερικό περιβάλλον1.
Σύγχρονη μεθοδολογία
Η μεθοδολογία της Προοπτικής Διερεύνησης (ΠΔ) αποτελεί τη σύγχρονη μεθοδολογία για την ορθολογικότερη διαμόρφωση πολιτικής σε διάφορους τομείς της οικονομίας σε μία χώρα και αποτελεί πολύτιμο οδηγό για την αντιμετώπιση των προκλήσεων του μέλλοντος. Η ΕΕ χρησιμοποιεί αποκλειστικά το εργαλείο της Στρατηγικής Προοπτικής Διερεύνησης για την προσέγγιση οικονομικών, κοινωνικών και περιβαλλοντικών θεμάτων που απασχολούν τα κράτη-μέλη της ΕΕ. Να σημειωθεί εδώ ότι η λεπτομερής ανάλυση του εργαλείου της ΠΔ και οι μέθοδοι που χρησιμοποιούνται δεν αποτελούν στόχο του παρόντος άρθρου. Στην ενότητα «βιβλιογραφία» παρουσιάζονται ενδεικτικά ερευνητικά άρθρα που αφορούν την ΠΔ.
Τα αποτελέσματα της ΠΔ που αφορούσαν την αγροτική ανάπτυξη και την αλιεία για τη χώρα μας παρουσιάζονται στον πίνακα που παρατίθεται. Η πρωτοπόρος αυτή διαδικασία ανέδειξε, όπως φαίνεται στον συγκεκριμένο πίνακα, ποιες είναι οι τεχνολογικές στρατηγικές και προοπτικές για την αγροτική ανάπτυξη της χώρας μας μέχρι το 2015 (η μελέτη ολοκληρώθηκε το 2005) και πρακτικά προέβλεψε τους σημερινούς στόχους που έχουν προταθεί από την ΕΕ στο πλαίσιο της ΚΑΠ και, επιπλέον, πρότεινε στοιχεία αλλαγής προσανατολισμού της ελληνικής γεωργίας.
Ατυχώς, η ενδιαφέρουσα αυτή πρωτότυπη μελέτη, που ήταν πρωτοβουλία της τότε Γενικής Γραμματείας Έρευνας και Καινοτομίας (ΓΓΕΚ), στην οποία συμμετείχε ένας μεγάλος αριθμός ενδιαφερομένων (σ.σ. ερευνητές, πανεπιστημιακοί, ομάδες παραγωγών, συνεταιρισμοί, στελέχη της ιδιωτικής πρωτοβουλίας, τεχνοκράτες διαμόρφωσης πολιτικής στον αγροτικό τομέα, καταναλωτές κ.λπ.) δεν λήφθηκε σοβαρά υπόψη από τις πολιτικές που εφάρμοσαν στον πρωτογενή τομέα οι υπεύθυνοι της αγροτικής πολιτικής όλων των κυβερνήσεων, μέχρι και σήμερα.
Η εν λόγω μελέτη δεν περιλάμβανε μόνο τον τομέα της αγροτικής ανάπτυξης, αλλά και άλλους 13 τομείς της εθνικής μας οικονομίας, π.χ. την πληροφορική, τις βιοτεχνολογίες, τα υλικά, τον τουρισμό κ.λπ.
Κατάλληλη η παρούσα χρονική συγκυρία
Αναλύοντας τα παραπάνω, το ερώτημα που προκύπτει είναι γιατί οι εκάστοτε επιτελείς του ΥΠΑΑΤ δεν χρησιμοποιούν τα πορίσματα τεκμηριωμένων μελετών διαμόρφωσης πολιτικής, του τύπου της τεχνολογικής Προοπτικής Διερεύνησης, για την αγροτική ανάπτυξη της χώρας μας. Εάν αυτό είχε γίνει, θα είχαμε σήμερα δημιουργήσει ένα ευνοϊκό περιβάλλον για την ορθολογική υλοποίηση των στόχων της σημερινής ΚΑΠ.
Είναι, λοιπόν, η κατάλληλη χρονική στιγμή να αναληφθεί πρωτοβουλία από το ΥΠΑΑΤ για την ανάπτυξη, σε συνεργασία με την Ειδική Γραμματεία Μακροπρόθεσμου Σχεδιασμού, μιας στοχευμένης μελέτης για τον αγροτικό τομέα, με βάση τη φιλοσοφία της τεχνολογικής Προοπτικής Διερεύνησης και με χρονικό στόχο την επόμενη ΚΑΠ.
Βιβλιογραφία
1. Τεχνολογική Προοπτική Διερεύνηση στην Ελλάδα, Συνθετική Έκθεση, Μάρτιος 2005, Γενική Γραμματεία Έρευνας και Τεχνολογίας, σ.152
2. Jon Iden*, Leif B. Methlie, Gunnar E. Christensen (2016). The nature of strategic foresight research: A systematic literature review, Technological Forecasting & Social Change, http://dx.doi.org/10.1016/j.techfore.2016.11.002
3. Byoung Kwon Ko , Jae-Suk Yang (2023). Developments and challenges of foresight evaluation: Review of the past 30 years of research. Futures, https://doi.org/10.1016/j.futures.2023.103291.
γράφει ο Δρ Σπύρος Βυζαντινόπουλος, πρώην γενικός δ/ντής του Εθνικού Ιδρύματος Αγροτικής Έρευνας (ΕΘΙΑΓΕ) & πρώην δ/ντής Ερευνών του ΕΛΓΟ-ΔΗΜΗΤΡΑ
Πηγή: www.ypaithros.gr