ΝΕΑ ΥΟΡΚΗ. Η ανακοίνωση του θανάτου του προέδρου Τζίμυ Κάρτερ, μου υπενθύμισε ένα γεγονός που αν και συνέβη πριν 45 χρόνια παραμένει ολοζώντανο στη μνήμη μου.
Τότε, στην αρχή της εκδοτικής σταδιοδρομίας μου, το γεγονός αυτό δοκίμασε τις ψυχικές αντοχές μου και εδραίωσε την εκδοτική μου φιλοσοφία, η οποία στηρίζεται σε δύο πυλώνες:
Πρώτον, ότι η κοινωνία που γνωρίζει την αλήθεια -άσχετα αν είναι ευχάριστη ή δυσάρεστη- ωφελείται γιατί μπορεί έτσι να παίρνει πιο σωστές αποφάσεις, παρά αν δεν τη γνώριζε.
Και, δεύτερον, ότι ο ακρογωνιαίος λίθος στις σχέσεις του Τύπου με την κοινωνία είναι η εμπιστοσύνη -ή η έλλειψη- που αργά και κοπιαστικά χτίζεται, ή όχι, μεταξύ τους.
Στις αρχές Σεπτεμβρίου του 1980 έλαβα ένα τηλεφώνημα από τον Λευκό Οίκο.
«Θα σε ενδιέφερε μια συνέντευξη με τον πρόεδρο Κάρτερ», με ρώτησαν.
Ηταν έτος εκλογών. Οι δημοσκοπήσεις έδειχναν τον Ρόναλντ Ρίγκαν να προηγείται του Τζίμυ Κάρτερ.
Κάθε ψήφος, λοιπόν, για τον Κάρτερ μετρούσε.
Θα με ενδιέφερε;
Κάθε συνέντευξη, με οποιονδήποτε πρόεδρο, είναι μια πολύ μεγάλη δημοσιογραφική επιτυχία.
Στην προκειμένη περίπτωση ο Kάρτερ μάς είχε, εμμέσως πλην σαφώς, υποσχεθεί «λαγούς με πετραχήλια» στις προηγούμενες εκλογές του 1976, σε βαθμό που ο Μακάριος διέταξε να χτυπήσουν χαρμόσυνα οι καμπάνες στην Κύπρο όταν εκλέχθηκε, αλλά τελικά μας απογοήτευσε.
Και, επιπλέον, κατήργησε το εμπάργκο όπλων που είχε επιβάλει το Κογκρέσο στην Τουρκία -μια πράξη χωρίς προηγούμενο σε βάρος χώρας-μέλους του ΝΑΤΟ- για την χρήση αμερικανικών όπλων στην εισβολή στην Κύπρο, που αν έμενε σε ισχύ για ακόμα ένα – δύο χρόνια, πιθανόν να εξανάγκαζε την Τουρκία να αποσύρει τα στρατεύματά της από την Μεγαλόνησο.
Ετσι, μια συνέντευξη μαζί του θα είχε μία ακόμα μεγαλύτερη σημασία από ό,τι συνήθως.
Ο τρόπος που θα γινόταν η συνέντευξη, μου εξήγησαν, θα ήταν ο εξής:
Θα υποβάλαμε γραπτώς τις ερωτήσεις, θα τις απαντούσε το Συμβούλιο Εθνικής Ασφαλείας και θα με καλούσαν να επισκεφτώ τον Πρόεδρο στο γραφείο του, στο Οβάλ Γραφείο, για μια σύντομη συνάντηση, όπου θα μου έδιναν και τις απαντήσεις.
Πράγματι, αρκετές μέρες από την υποβολή των ερωτήσεων, μου καθόρισαν την ημέρα του ραντεβού και μου έδωσαν και λεπτομερείς οδηγίες για την είσοδό μου στον Λευκό Οίκο. Θα είσαι την τάδε ώρα -νωρίς το απόγευμα- στην τάδε πύλη εισόδου, και αφού σε ελέγξουν θα σε συνοδεύσει ένας πεζοναύτης μέχρι την είσοδο του Λευκού Οίκου.
Εκεί θα σε παραλάβουν δυο άλλοι πεζοναύτες, που θα σε συνοδεύσουν μέχρι το γραφείο του Προέδρου κ.τ.λ.
Είχα προετοιμαστεί πολύ γι’ αυτή τη συνάντηση. Είχα κάνει πολλές πρόβες. Πώς θα τον χαιρετούσα, τι θα του έλεγα. Αλλά έμαθα ότι δεν είσαι ποτέ έτοιμος για μια τόσο μεγάλη στιγμή.
Ημουν νεαρός, είχα -και εξακολουθώ να έχω και μάλιστα περισσότερο τώρα- θαυμασμό για την ιστορικότητα του «Εθνικού Κήρυκα», με πίστη στην αποστολή της εφημερίδας, με αυτοπεποίθηση στον εαυτό μου και με πολύ έντονο το αίσθημα της ευθύνης απέναντι στην Κοινότητά μας και τον Ελληνισμό γενικότερα.
Οντως πήγα στην πύλη που μου υπέδειξαν, με έλεγξαν και συνοδεία ενός πεζοναύτη έφτασα σε μια είσοδο του Λευκού Οίκου.
Εκεί με περίμεναν δύο άλλοι πεζοναύτες που θα με συνόδευαν μέχρι το γραφείο του Προέδρου.
Ξεκινήσαμε αμέσως.
Μετά από έναν μακρύ διάδρομο, πλησιάζουμε σε μια κλειστή πόρτα. Φαντάστηκα ότι θα ήταν μια πόρτα του γραφείου του Προέδρου. Οι πεζοναύτες, σε πλήρη συντονισμό, την ανοίγουν με στρατιωτική επισημότητα.
Η καρδιά μου χτυπούσε δυνατά.
Κοιτάζω αριστερά, δεξιά. Δεν βλέπω τον Πρόεδρο.
Συνεχίζουμε. Πλησιάζουμε στην επόμενη κλειστή πόρτα. Το ίδιο και εκεί. Πουθενά ο Πρόεδρος.
Θα πρέπει να περάσαμε 5-6 πόρτες. Μπορεί και λιγότερες ή περισσότερες. Δεν ήμουν σε θέση να τις μετρώ.
Σε κάθε άλλη πόρτα που άνοιγαν οι παλμοί της καρδιάς μου αυξάνονταν κατακόρυφα.
Και καθώς ανοίγουν μια ακόμα πόρτα μπροστά μου βλέπω μια ομάδα φωτογράφων με τα φλας των μηχανών τους να αναβοσβήνουν εκτυφλωτικά.
Κατάλαβα. Αυτό ήταν.
Στο βάθος του μεγάλου γραφείου αντίκρισα έναν πολύ γνωστό, με άνετο χαμόγελο άνθρωπο, που σηκώθηκε από το γραφείο του και με σταθερά βήματα άρχισε να προχωρεί προς το μέρος μου.
Αισθάνθηκα άνετα. Οι παλμοί της καρδιάς μου έπεσαν αισθητά.
Περπατούσα κι εγώ προς το μέρος του.
Πρέπει να συναντηθήκαμε κάπου στο μέσον.
Μου έδωσε το χέρι του με θέρμη. Προσπάθησε να προφέρει το επίθετό μου, δεν τα κατάφερε. Σταμάτησε στο Διαμ- «Μπορώ να σε αποκαλώ Anthony», μου είπε.
«Δεν μπορώ να διαβάσω την εφημερίδα σου», πρόσθεσε, «αλλά μου είπαν ότι είναι μια ιστορική εφημερίδα -ήταν τότε 66 ετών ο ‘Ε.Κ.’- αλλά μπορώ να διαβάσω το περιοδικό σου ‘To Greek Accent’. Μπράβο συγχαρητήρια. Είναι καλύτερο από αυτό των Ιταλών» με κολάκευσε.
Είχα προσέξει ότι πάνω στο γραφείο του υπήρχε ένα μικρό κομμάτι χαρτί. Υπέθεσα ότι θα του είχαν γράψει το όνομά μου και το όνομα της εφημερίδας.
Και μπήκε στην ουσία (θυμάμαι ακριβώς τις λέξεις που ανταλλάξαμε): «Θέλω την βοήθειά σου», μου είπε. «Η διαφορά είναι μικρή και με την βοήθειά σου μπορώ να νικήσω», είπε.
Και τότε, εκεί αισθάνθηκα όλο το βάρος της καταγωγής μου και της ευθύνης που κουβαλούσα ως εκδότης του «Εθνικού Κήρυκα», απέναντι στους αναγνώστες μας, και στην Ομογένεια.
«Κύριε Πρόεδρε», του είπα, «θα σας βοηθήσω αν μου υποσχεθείτε ότι θα λύσετε το Κυπριακό και ότι η Τουρκία θα σταματήσει τις προκλήσεις στο Αιγαίο».
Χαμογέλασε. Περίμενε αυτά που του είπα. Οι βοηθοί του είχαν κάνει καλά την δουλειά τους.
«Σου υπόσχομαι», μου είπε, «αν εκλεγώ να βάλω το Κυπριακό ως τον αριθμό 4 προτεραιότητα της εξωτερικής μου πολιτικής».
Αισθάνθηκα ανακούφιση και χαρά. Θεώρησα ότι με την απάντηση αυτή κάλυπτε το θέμα της Τουρκίας γενικά, και του Αιγαίου.
Το θάρρος ή θράσος μου (;) είχε αποδώσει. Είχα εξασφαλίσει μια προεδρική υπόσχεση για το κορυφαίο εθνικό μας θέμα, αδιαφορώντας αν είχα γίνει συμπαθής ή όχι.
Θα την τιμούσε; Δεν θα το μάθουμε ποτέ, αφού έχασε τις εκλογές. Φαινόταν πάντως να το εννοούσε. Ούτως ή άλλως έκανα το καθήκον μου.
Τον αποχαιρέτησα. Οι πεζοναύτες με οδήγησαν στην έξοδο του ιστορικού κτιρίου.
Εκεί με περίμενε κάποιος υπάλληλος που μου έδωσε έναν φάκελο. «Είναι η συνέντευξη. Αύριο θα σου στείλουμε και τις φωτογραφίες», μου είπε.
Ηταν μια σχεδόν καλοκαιρινή μέρα. Το πανύψηλο μνημείο του Ουάσιγκτον, απέναντι, φαινόταν ακόμα πιο επιβλητικό.
Κάθισα σε ένα παγκάκι στο πάρκο Λαφαγιέτ, απέναντι ακριβώς από τον Λ. Οίκο, για να ξαποστάσω. Το πουκάμισό μου ήταν μούσκεμα από τον ιδρώτα.
Ανοίγω τον φάκελο της συνέντευξης.
Δεν άργησα να καταλάβω ότι κάτι δεν πήγαινε καλά.
Δεν το πίστευα. Δεν ήταν αυτές οι ερωτήσεις που υποβάλαμε. Οι τέσσερις ήταν αλλαγμένες. Την μια δεν την απάντησαν καθόλου και τις άλλες δυο -αυτές που είχαν σχέση με εσωτερικά θέματα- τις άφησαν όπως ήταν.
Ενοχλήθηκα πάρα πολύ. Ιδιαίτερα με ενόχλησε η αλλαγή -και η απάντηση- σε μια ερώτηση για το Πατριαρχείο. «Τι θα κάνετε», ρωτούσαμε, «για να βοηθήσετε τους χριστιανούς της Κωνσταντινούπολης και το Πατριαρχείο για να αποτραπεί η μετατροπή του ιστορικού ναού της Αγίας Σοφίας σε τζαμί;».
Ούτε καν χρησιμοποίησαν την λέξη Αγία Σοφία στην αλλαγμένη, ήπια για τους Τούρκους, απάντηση που έδωσαν.
Κι όμως, ήταν μια εύκολη ερώτηση. Το ότι την άλλαξαν, με ενόχλησε και με στεναχώρησε πολύ.
Η Αμερική οφείλει να είναι απερίφραστα υπέρ της ελευθερίας των θρησκειών, της προστασίας των ιερών τους χώρων, της ελευθερίας των πιστών να ασκούν τα θρησκευτικά τους δικαιώματα χωρίς παρενόχληση κ.τ.λ. Αυτό δεν ισχύει στην ίδια με τις τόσες θρησκείες;
Γιατί να μην ισχύει αυτό και στην Τουρκία και μάλιστα για την Αγία Σοφία;
Διακρίνονται ο τότε Μητροπολίτης Φιλαδελφείας Βαρθολομαίος, διευθυντής του Ιδιαιτέρου Πατριαρχικού Γραφείου και σημερινός Πατριάρχης και ο αείμνηστος Μητροπολίτης Μελιτηνής Ιωακείμ, πρωτοσυγκευλεύων του Πατριαρχείου και μετέπειτα Μητροπολίτης Χαλκηδόνος. Φωτογραφία: Archons of the Ecumenical Patriarchate
Αυτό που έκαναν ήταν απαράδεκτο. Ηταν έλλειψη σεβασμού στον Ελληνισμό. Κι αυτό εγώ ποτέ δεν θα το ανεχόμουν.
Την άλλη μέρα φτάνει στο γραφείο μας -275 Park Ave South- ένας αγγελιοφόρος από τον Λ. Οίκο με φωτογραφίες μου με τον Πρόεδρο.
Ηταν βέβαια κολακευτικές για μένα. Αλλά το θέμα δεν ήμουν εγώ. Ηταν κάτι πολύ μεγαλύτερο από μένα.
Πιστεύω μέχρι σήμερα ότι ο Κάρτερ δεν γνώριζε την ατιμία που διέπραξαν οι βοηθοί του.
Ενεργούν όμως για λογαριασμό του. Αρα φέρει την ευθύνη.
Χωρίς σχεδόν δεύτερη σκέψη αποφάσισα ότι οφείλουμε να πούμε στην Ομογένεια, τους πιθανούς ψηφοφόρους του Κάρτερ, την πλήρη αλήθεια.
Τόσο στην «Εθνικό Κήρυκα» όσο και στο αγγλόφωνο, εξαιρετικής ποιότητας μηνιαίο -τότε- περιοδικό του «Ε.Κ.», το «Greek Accent» του μηνός Οκτωβρίου 1980, που μάλιστα καθυστερήσαμε την έκδοσή του για να συμπεριλάβουμε την συνέντευξη!
Ετσι, στο φύλλο του Σαββατοκύριακου 28 Σεπτεμβρίου 1980 δημοσιεύσαμε το παρακάτω κείμενο, γραμμένο από τον εκλεκτό συνεργάτη τότε, τον Κώστα Τσίγκα, με υπέρτιτλο: «Από το Εθνικό Συμβούλιο Ασφαλείας» και με 3 γραμμές 7στηλο τίτλο: Ελλειψη σεβασμού στους Ελληνες η παραποίηση των ερωτήσεων του «Ε.Κ.» προς τον πρόεδρο Κάρτερ.
Ακολουθεί το κείμενο:
«Κατά τη διάρκεια της προεκλογικής εκστρατείας υποσχεθήκατε στους Ελληνοαμερικανούς ότι ένα από τα πρώτα θέματα που θα σας απασχολήσουν αν εκλεγείτε πρόεδρος θα είναι η αποχώρηση των τουρκικών στρατευμάτων κατοχής από την Κύπρο. Αυτό ήταν αποφασιστικός παράγοντας στο να κερδίσετε το μεγαλύτερο τμήμα των Ελληνοαμερικανών ψηφοφόρων με το μέρος σας. Οταν όμως εκλεγήκατε πρόεδρος συνεχίσατε την πολιτική των Κίσινγκερ και Φορντ, την πολιτική της προσκολλήσεως στην Τουρκία και της σταθεροποίησης στην Ανατολική Μεσόγειο. Γιατί θα πρέπει να σας ψηφίσουν ξανά το 1980 οι Ελληνοαμερικανοί;» έλεγε η ερώτηση του «Εθνικού Κήρυκα» προς τον πρόεδρο Κάρτερ.
Aς δούμε όμως πώς η παραπάνω ερώτηση μετουσιώθηκε σε προεκλογική καμπάνια από το Εθνικό Συμβούλιο Ασφαλείας των ΗΠΑ.
«Τι έχει πράξει ο Πρόεδρος από το 1976 και μετά για να εκπληρώσει -την προεκλογική του υπόσχεση- δηλαδή την αποχώρηση των τουρκικών στρατευμάτων από την Κύπρο;».
Aς παρακολουθήσουμε όμως όλη την ιστορία από την αρχή:
Απευθύναμε στον Πρόεδρο 7 ερωτήσεις που βασικά προσδιορίζονταν στο ζήτημα της εξωτερικής πολιτικής των ΗΠΑ απέναντι στην Ελλάδα, την Κύπρο και την Τουρκία, μια ερώτηση γύρω από τα ανθρώπινα και θρησκευτικά δικαιώματα της χριστιανικής μειονότητας στην Τουρκία και 2 ερωτήσεις σε σχέση με τα εσωτερικά προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι ΗΠΑ. Λίγο αργότερα πληροφορηθήκαμε ότι ο πρόεδρος Κάρτερ χρειαζόταν λίγο χρόνο για να μας απαντήσει και μάλιστα το περιοδικό μας «Greek Accent» καθυστέρησε την έκδοσή του για να δώσει χρόνο στον πρόεδρο.
Από το σημείο αυτό όμως και μετά ξεκίνησαν μια σειρά από πράξεις, εκ μέρους του Λευκού Οίκου και ειδικότερα από το Συμβούλιο Εθνικής Ασφαλείας, του οποίου ηγείτο ο Μπρζεζίνσκι, που αν όχι τίποτα άλλο δείχνουν ελάχιστο σεβασμό απέναντι στο ζήτημα του Τύπου και έναν «νεποτισμό» στο ζήτημα των σχέσεών τους με μια σημαντική εθνική μειονότητα όπως η ελληνική στις Ηνωμένες Πολιτείες.
Συγκεκριμένα, λίγες μέρες μετά την αποστολή των ερωτήσεων, εκπρόσωπος του Λευκού Οίκου μάς ειδοποιεί ότι ο τρόπος με τον οποίο διατυπώθηκαν οι ερωτήσεις στον Πρόεδρο είναι προσβλητικός και ότι θα πρέπει να γίνουν ορισμένες τροποποιήσεις. Η απάντησή μας ήταν ότι οι ερωτήσεις διατυπώθηκαν με βάση το αίσθημα ευθύνης και την πίστη που έχουμε απέναντι στα προβλήματα που η Ελλάδα και η Κύπρος αντιμετωπίζουν σήμερα και απέναντι στους αναγνώστες μας και για το λόγο αυτό δεν ήμασταν διατεθειμένοι να δημοσιεύσουμε μία απλή προεκλογική συνέντευξη.
Στη συνέχεια, οι ερωτήσεις όπως τις είχαμε αρχικά διατυπώσει δόθηκαν από τον Λευκό Οίκο στο Συμβούλιο Εθνικής Ασφαλείας «για εξέταση».
Αυθαίρετα εντελώς το Συμβούλιο Εθνικής Ασφαλείας αποφάσισε τότε να αλλάξει από μόνο του όχι μόνο τη μορφή, αλλά και την ουσία τεσσάρων από τις ερωτήσεις, μία να την παραλείψει και να διατηρήσει την αρχική διατύπωση σε δύο άλλες.
Μάλιστα, η ερώτησή μας «Για ποιο λόγο η κυβέρνηση δεν απαιτεί από την Τουρκία -σε ανταπόδοση της οικονομικής βοήθειας- να αποσύρει τα στρατεύματά της από την Κύπρο;», δεν απαντήθηκε.
Ομως δεν συνέβη το ίδιο με τις δύο ερωτήσεις που αφορούν τα εσωτερικά θέματα.
Το πιο σημαντικό όμως απ’ όλα είναι ότι μας πληροφόρησαν πως οι απαντήσεις αποτελούν την άποψη της κυβέρνησης και δεν αποτελούν απάντηση του Προέδρου.
Ετσι βρεθήκαμε αντιμέτωποι με τρεις πιθανές λύσεις του προβλήματος:
Πρώτον, να ξεχάσουμε την όλη υπόθεση.
Δεύτερον, να δημοσιεύσουμε μια συνέντευξη του Συμβουλίου Εθνικής Ασφαλείας προς τον εαυτό του… Και,
Τρίτον, να δημοσιεύσουμε όλη την εξέλιξη της ιστορίας.
Αποφασίσαμε να προχωρήσουμε με την τρίτη λύση, ξεκινώντας από την ανάγκη που επιβάλλει η ίδια η δημοσιογραφία, την ανάγκη της ολικής και πραγματικής κάλυψης των γεγονότων, όσο πικρή, αποκρουστική ή και ευχάριστη μπορεί αυτή να είναι.
Οταν επικοινωνήσαμε με το γραφείο του Λευκού Οίκου για τις μειονότητες, στο οποίο θέσαμε τα παραπάνω ερωτήματα, η απάντηση που πήραμε ήταν ότι θα διαβιβαστούν στον εκπρόσωπο Τύπου του Συμβουλίου Εθνικής Ασφαλείας για να μας δοθεί απάντηση.
Περιμένουμε…
Πηγή: www.ekirikas.com