Βραβείο Αρχιτεκτονικής Pritzker: Η ύψιστη τιμή στον Κινέζο Τζιακούν Λιου
Το West Village στην πόλη Τσενγκντού στην Κίνα είναι ένα πενταώροφο συγκρότημα που καλύπτει ένα ολόκληρο οικοδομικό τετράγωνο, 2015 / Photo: www.jiakun.com
Ο Κινέζος αρχιτέκτονας αντιμετωπίζει το δομημένο περιβάλλον “ως μέσο που εναρμονίζει τις πολιτιστικές, ιστορικές, συναισθηματικές και κοινωνικές διαστάσεις, συμβάλλοντας στη διαμόρφωση κοινότητας, την καλλιέργεια της συμπόνιας και την ανύψωση του ανθρώπινου πνεύματος. Μέσα από ένα εξαιρετικό έργο με βαθιά συνοχή και συνεχή ποιότητα, ο Liu Jiakun οραματίζεται και δημιουργεί νέους κόσμους, ελεύθερους από αισθητικούς ή στιλιστικούς περιορισμούς. Αντί να ακολουθεί ένα σταθερό ύφος, έχει αναπτύξει μια στρατηγική που δεν βασίζεται σε μια επαναλαμβανόμενη μέθοδο, αλλά αξιολογεί κάθε έργο μεμονωμένα, λαμβάνοντας υπόψη τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά και τις απαιτήσεις του. Με άλλα λόγια, ο Liu Jiakun διαχειρίζεται τις υπάρχουσες πραγματικότητες και τις επεξεργάζεται μέχρι το σημείο να προσφέρει ενίοτε ένα εντελώς νέο σενάριο καθημερινής ζωής. Πέρα από τη γνώση και τις τεχνικές, τα πιο ισχυρά εργαλεία που προσθέτει στη φαρέτρα του σχεδιαστή είναι η κοινή λογική και η σοφία”, αναφέρει, εν μέρει, η κριτική επιτροπή του 2025.
Ο Liu δημιουργεί λύσεις για ένα μοντέρνο πρόβλημα: την έλλειψη χώρου στις πυκνοκατοικημένες πόλεις. Δημιουργεί δημόσιους χώρους εκεί όπου η πολυτέλεια του ελεύθερου χώρου είναι σπάνια, διαμορφώνοντας θετικές σχέσεις μεταξύ της αστικής πυκνότητας και των ανοιχτών χώρων.
Αρχιτετονικά έργα
Το West Village (Τσενγκντού, Κίνα, 2015) είναι ένα πενταώροφο συγκρότημα που καλύπτει ένα ολόκληρο οικοδομικό τετράγωνο, δημιουργώντας μια οπτική και χωρική αντίθεση με τα τυπικά μεσαίου και μεγάλου ύψους κτίρια της πόλης. Ένα ανοιχτό, αλλά ταυτόχρονα περιφραγμένο, σύστημα επικλινών διαδρομών για ποδηλάτες και πεζούς περικλείει έναν δυναμικό εσωτερικό κόσμο με πολιτιστικές, αθλητικές, ψυχαγωγικές, επαγγελματικές και εμπορικές δραστηριότητες, επιτρέποντας παράλληλα στο κοινό να έχει οπτική επαφή με το φυσικό και δομημένο περιβάλλον.
Βραβείο Αρχιτεκτονικής Pritzker: Η ύψιστη τιμή στον Κινέζο Τζιακούν Λιου
Lancui Pavilion of Egret Gulf Wetland, 2013 / Photo: www.jiakun.com
Βραβείο Αρχιτεκτονικής Pritzker: Η ύψιστη τιμή στον Κινέζο Τζιακούν Λιου
Shuijingfang Museum, Chengdu, 2013 / Photo: www.jiakun.com
Βραβείο Αρχιτεκτονικής Pritzker: Η ύψιστη τιμή στον Κινέζο Τζιακούν Λιου
Novartis (Shanghai) Block, 2014 / Photo: www.jiakun.com
Βραβείο Αρχιτεκτονικής Pritzker: Η ύψιστη τιμή στον Κινέζο Τζιακούν Λιου
Suzhou Museum of Imperial Kiln Brick, 2016 / Photo: www.jiakun.com
Βραβείο Αρχιτεκτονικής Pritzker: Η ύψιστη τιμή στον Κινέζο Τζιακούν Λιου
The Renovation of Tianbao Cave District of Erlang Town, 2021 / Photo: www.jiakun.com
“Οι πόλεις τείνουν να διαχωρίζουν τις λειτουργίες τους, αλλά ο Liu Jiakun ακολουθεί την αντίθετη προσέγγιση, διατηρώντας μια λεπτή ισορροπία που ενσωματώνει όλες τις διαστάσεις της αστικής ζωής”, σχολιάζει ο Alejandro Aravena, Πρόεδρος της Κριτικής Επιτροπής και βραβευμένος με το Pritzker το 2016. “Σε έναν κόσμο που τείνει να δημιουργεί ατελείωτα μονότονες περιφέρειες, εκείνος καταφέρνει να σχεδιάζει χώρους που είναι ταυτόχρονα κτίρια, υποδομές, τοπία και δημόσιοι χώροι. Το έργο του προσφέρει σημαντικά στοιχεία για το πώς μπορούμε να αντιμετωπίσουμε τις προκλήσεις της αστικοποίησης σε μια εποχή ταχύτατης ανάπτυξης των πόλεων”.
Σε όλο του το έργο, ο Liu αποδεικνύει έναν βαθύ σεβασμό προς την κουλτούρα, την ιστορία και τη φύση, ενσωματώνοντας μοντέρνες ερμηνείες κλασικής κινεζικής αρχιτεκτονικής. Οι επίπεδες στέγες του Suzhou Museum of Imperial Kiln Brick (Σουτσόου, Κίνα, 2016) και οι υαλοπίνακες του Lancui Pavilion of Egret Gulf Wetland (Τσενγκντού, Κίνα, 2013) επαναπροσδιορίζουν την παραδοσιακή μορφή των κιόσκιων που χρονολογούνται χιλιετίες πίσω.
Το έργο του χαρακτηρίζεται από ειλικρίνεια ως προς τα υλικά και τις διαδικασίες κατασκευής, επιτρέποντας στις ατέλειες να παραμένουν ορατές και να αντέχουν στον χρόνο, αντί να φθείρονται. Προτιμά τις παραδοσιακές τεχνικές και τα τοπικά υλικά, ενισχύοντας τόσο την οικονομία όσο και το περιβάλλον, ενώ τα έργα του κατασκευάζονται από και για την κοινότητα. Για παράδειγμα, ανακύκλωσε μπάζα από τα ερείπια του σεισμού του 2008 στο Γουεντσουάν, ενισχύοντάς τα με ίνες σιταριού και τσιμέντο, δημιουργώντας τα “Rebirth Bricks” (Τούβλα Αναγέννησης), τα οποία χρησιμοποιούνται εκτενώς στο Novartis Building, το Shuijingfang Museum και το West Village. “Ο Liu Jiakun ανυψώνει την ανθρώπινη εμπειρία μέσα από τη διαδικασία και τον σκοπό της αρχιτεκτονικής, δημιουργώντας συναισθηματικές συνδέσεις που ενώνουν τις κοινότητες”, σχολιάζει ο Tom Pritzker, Πρόεδρος του Ιδρύματος Hyatt, το οποίο χρηματοδοτεί το βραβείο.
Βραβείο Αρχιτεκτονικής Pritzker: Η ύψιστη τιμή στον Κινέζο Τζιακούν Λιου
O Κινέζος αρχιτέκτονας Liu Jiakun / Photo: @jiakunarchitects/Instagram
Η πορεία του Liu Jiakun προς την αρχιτεκτονική
Γεννημένος το 1956 στο Τσενγκντού της Λαϊκής Δημοκρατίας της Κίνας, πέρασε μεγάλο μέρος της παιδικής του ηλικίας στους διαδρόμους του Δεύτερου Λαϊκού Νοσοκομείου της πόλης του, που ιδρύθηκε ως Ευαγγελικό Νοσοκομείο το 1892, όπου η μητέρα του εργαζόταν ως παθολόγος. Ο ίδιος αποδίδει στο περιβάλλον αυτού του χριστιανικού ιατρικού ιδρύματος την καλλιέργεια της διαχρονικής του ανεκτικότητας προς τις θρησκείες. Αν και σχεδόν όλα τα άμεσα μέλη της οικογένειάς του ήταν γιατροί, εκείνος έδειξε ενδιαφέρον για τις δημιουργικές τέχνες, εξερευνώντας τον κόσμο μέσω της ζωγραφικής και της λογοτεχνίας, γεγονός που ώθησε έναν δάσκαλο να του παρουσιάσει την αρχιτεκτονική ως επάγγελμα.
Στα 17 του, ο Liu συμμετείχε στο πρόγραμμα Zhiqing της Κίνας, δηλαδή στο σύστημα των «μορφωμένων νέων» που ανατίθεντο σε αγροτική εργασία στην ύπαιθρο. Εκείνη την εποχή, η ζωή του έμοιαζε ασήμαντη, μέχρι που το 1978 έγινε δεκτός στο Ινστιτούτο Αρχιτεκτονικής και Μηχανικής του Τσονγκτσίνγκ. Ο ίδιος παραδέχεται ότι δεν καταλάβαινε πλήρως τι σήμαινε να είσαι αρχιτέκτονας, αλλά “σαν ένα όνειρο, ξαφνικά συνειδητοποίησα ότι η δική μου ζωή είχε σημασία”. Ο Liu αποφοίτησε το 1982 με πτυχίο Μηχανικής στην Αρχιτεκτονική και ήταν ανάμεσα στην πρώτη γενιά αποφοίτων που είχαν ως αποστολή την ανασυγκρότηση της Κίνας σε μια περίοδο μετασχηματισμού για το έθνος. Στην αρχή της καριέρας του, εργαζόταν για το κρατικό Ινστιτούτο Αρχιτεκτονικού Σχεδιασμού και Έρευνας του Τσενγκντού, ενώ παράλληλα προσφέρθηκε εθελοντικά να μεταβεί προσωρινά στη Ναγκτσού του Θιβέτ (1984–1986), την υψηλότερη περιοχή του κόσμου. Εκείνα τα χρόνια, και για αρκετά ακόμη, ήταν αρχιτέκτονας τη μέρα, και συγγραφέας τη νύχτα, απορροφημένος στη λογοτεχνική δημιουργία.
Παραλίγο να εγκαταλείψει την αρχιτεκτονική καριέρα του, μέχρι που το 1993 παρακολούθησε μια ατομική αρχιτεκτονική έκθεση του Tang Hua, ενός πρώην συμφοιτητή του, στο Μουσείο Τέχνης της Σαγκάης. Αυτή η εμπειρία αναζωπύρωσε το πάθος του για το επάγγελμα και του έδωσε μια νέα προοπτική ότι μπορούσε κι εκείνος να παρεκκλίνει από τις προκαθορισμένες αισθητικές νόρμες της κοινωνίας. Ο ίδιος θεωρεί αυτή τη μεταμορφωτική συνειδητοποίηση -οτι το δομημένο περιβάλλον θα μπορούσε να λειτουργήσει ως μέσο προσωπικής έκφρασης- ως τη στιγμή που η αρχιτεκτονική του καριέρα πραγματικά ξεκίνησε. Σύντομα θα περνούσε τα πιο διαμορφωτικά του χρόνια, συζητώντας για τον σκοπό και τη δύναμη της αρχιτεκτονικής με σύγχρονούς του, όπως οι καλλιτέχνες Luo Zhongli και He Duoling, καθώς και ο ποιητής Zhai Yongming. Ίδρυσε το αρχιτεκτονικό γραφείο Jiakun Architects το 1999 στο Τσενγκντού, υποστηρίζοντας σταθερά τη μεταμορφωτική δύναμη της αρχιτεκτονικής.
Η καριέρα του εκτείνεται σε περισσότερες από τέσσερις δεκαετίες, με πάνω από τριάντα έργα, από ακαδημαϊκά και πολιτιστικά ιδρύματα έως δημόσιους χώρους, εμπορικά κτίρια και πολεοδομικά έργα σε όλη την Κίνα. Ο 54ος βραβευμένος με το Βραβείο Pritzker θα τιμηθεί σε ειδική εκδήλωση στο Άμπου Ντάμπι αυτή την άνοιξη, ενώ το φθινόπωρο θα παρουσιαστεί μια διαδικτυακή τελετή. Η διάλεξη του Βραβευμένου του 2025 και η συζήτηση της Επιτροπής θα πραγματοποιηθούν τον Μάιο και θα είναι ανοιχτές στο κοινό τόσο με φυσική παρουσία όσο και διαδικτυακά.
www.newmoney.gr
Πηγή: www.protothema.gr